عمل جراحی تخلیه ی کره چشم(Evisceration)

واژه به معنای برداشت محتویات داخلی چشم میباشد در حالی که صلبیه با عضلات Evisceration خارجی چشم، هنوز در ناحیه باقی میماند حذف کره چشم و باقی ماندن ساختار مجاوز .Enucleation کاسه چشم و پلکها میباشد و کاربرد آن در برداشت تومورهای داخل چشمی (Intraocular tumor) است. در زمان برداشت کل کره چشم و ضمائم آن، ریسک فیستولهای بعد از عمل به علت حذف غدد ترشحی ناحیه، به حداقل میرسد.  این ضمائم شامل مخاط ملتحمه و سلولهای گابلت و (Lacrimal gland)  ، غدد اشکی(Gabelt cells) حذف محتویات کاسه چشم (حدقه) از جمله کره چشم، بافت . Exenteration غده پلک سوم میباشد چربی اطرافی، ماهیچهها و دیگر ساختارهای مجاور چشم است. پلکها نیز ممکن است در موارد تومورهای پوستی برداشته شود. این روش گاهی اوقات همراه با است که حذف ماگزیلا یا استخوان فک فوقانی و Maxillectomy استخوانهای گونه را به دنبال دارد. میتوان به جای ناحیه خالی شده کره چشم، از پروتزهای سیلیکوگی کروی استفاده کرد.

از موارد انجام این عمل(Enucleation) در زمان ابتلا به نئوپلازی‌ها، نفوذ اجسام خارجی در کره چشم و جراحت شدید و غیر قابل درمان آن، التهاب کامل ساختمان چشم(Panophthalmitis)، گلوکوم‌های غیر قابل درمان (Intractable glaucoma)، عفونت‌های شدید کره چشم و بیرون زدن غیر قابل برگشت کره چشم(Irreducible prolapse of eyeball)می‌باشد.

قیچی تیز دو سر کند مخصوص چشم (Curved metzenbaum scissors)، پنس شستی دندانه‌دار ظریف مخصوص چشم، الکتروکوتر، پروتزهای سیلیکونی (Orbital implants)

جهت دسترسی بیشتر و مناسب‌تر به ناحیه عمل، ابتدا زاویه داخلی و خارجی پلک‌ها به میزان تقریبی        ۱  ۲ سانتی‌متر توسط قیچی یا تیغ اسکالپل برش داده می‌شود (Lateral canthotmy)، سپس با کندکاری و به دقت توسط قیچی تیز دو سر کند و به کمک پنس شستی دندانه دار ظریف، بافت ملتحمه را از چسبندگی‌های اطراف آن جدا می‌کنند.
در این حالت لازم است اقدام به روش کندکاری شود و فقط اتصالات عضلانی برش داده شود.
بهتر است از آسیب شدید به بافت ملتحمه و برش آن جلوگیری شود تا ترشحات داخل چشم که احتمالا عفونی هم می‌باشند، خارج نشوند.
با انجام این عمل ملتحمه، کپسول تنون (Tenon’s capsule) و عضلات جدا می‌شوند. استفاده از الکترو کوتر سبب کاهش خونریزی ناحیه‌ای خواهد.
در صورت جدا شدن کامل اتصالات دور تا دور کره چشم، فقط عصب و عروق پشت کره چشم باقی می‌ماند. در زمان انجام این عمل، غده اشکی در زیر لیگامان حدقه جدا می‌شود.
با جدا کردن عصب پشت کره چشم، امکان خارج کردن کل کره چشم وجود خواهد داشت. چهت قطع عروق و عصب پشت کره چشم،
توصیه می‌شود با قرار دادن پنس خون‌بند روی این نواحی و لیگاتور عروق ناحیه به صورت دوبله با نخ قابل جذب ۰-۴ ریسک خون‌ریزی را کاهش داد.
در صورت بروز خون‌ریزی از بافت‌های اطراف نیز، از طریق روش تامپون با فشار، خون‌ریزی کنترل می‌گردد.

در مراحل انجام این عمل لازم است پلک سوم نیز خارج گردد.
در صورت اطمینان از عدم خون‌ریزی ناحیه می‌توان ملتحمه و کپسول تنون رو توسط بخیه ساده تک و با نخ قابل جذب شمار ۰-۴ بخیه نمود. برای بخیه پلک ابتدا ضمن برش حاشیه پلک‌ها به میزان ۴-۳ میلی‌متر، آن را آماده می‌کنند و سپس با نخ غیر قابل جذب نایلون شماره ۰-۳ به صورت ساده تک بخیه می‌نمایند.
برای انجام عمل Exentration که شامل برداشت کل کره چشم و ضمائم آن که شامل پلک سوم، محتویات حدقه و پلک‌ها می‌باشد، همان مراحل فوق‌الذکر انجان می‌شود ولی ابتدا با بخیه دو پلک بالا و پایین به یکدیگر و برش از حاشیه پلک و ملتحمه، کل کره چشم، عضلات اطراف و بافت‌های چربی حذف خواهند شد. بقیه مراحل مانند عمل Enucleation می‌باشد

جهت پیشگیری از عفونت مصرف آنتی بیوتیک به مدت ۵ روز توصیه میشود
جهت جلوگیری از دست کاری ناحیه توسط حیوان پانسمان دست ها و پاها و همچنین استفاده از کلاه الیزابت توصیه میشود

یکی از عمده‌ترین عوارض بعد از عمل، خون‌ریزی از لبه‌های شکاف می‌باشد که به علت لیگاتور ناقص عروق ناحیه یا تراوش از مویرگ‌های عضلات و بافت اطراف خواهد بود.
می‌توان از داروهای انعقادی و ترکیبات ویتامین K استفاده نمود.
باز شدن بخیه‌ها و لبه شکاف، تخریش ناحیه به علت خارش و مالیدن به اطراف، خروج ترشحات و یا عفونت از لبه‌های شکاف و تورم ناحیه نیز از دیگر عوارض بعد از عمل می‌باشد.
خروج ترشحات یکی دو روز بعد از عمل هم به علت تراوش ترشحات از مجرای بینی-اشکی (Nasolacrimal) می‌باشد.