پنومونی در پرندگان زینتی
تعریف
التهاب ریه و پارانشیم ثانویه توسط عوامل عفونی(باکتری؛ویروس و انگل) استنشاق سموم یا ورود اجسام خارجی که همزمان با التهاب کیسه های هوایی همراه است.
پاتوفیزیولوژی
پرندگان دستگاه تنفس منحصر به فردی دارند و ریه های آنها در سطح پشتی جانبی بدنشان قرار دارد.هوا توسط مویرگ ها تبادل می‌شود.پرندگان دارای کیسه های هوایی هستند که توسط عروق خونی کمی خون رسانی میشوند و فاقد مژک هستند بنابرین توانایی پاک سازی و استفاده از مزایای سیستم مخاطی مژکی را دارا نمیباشند و مجرای خروجی از سطوح بدنی ندارند بنابرین بسیار مستعد التهاب و عفونت میباشند.
پاتوژن ها ممکن است به وسیله استنشاق یا انتشار هماتوژن وارد دستگاه تنفسی شوند. عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی ممکن است به بخش پایین تر گسترش یابد. سیستم ایمنی در مواجهه با منابع آلودگی / التهاب و در طول زمان موثر است. این مناطق کپسول شده و سربسته ممکن است اجازه ندهد که عوامل اتیولوژیک را به سیستم ایمنی و خون وارد کند ولی در مقابل به علت نبود عروق شناسایی توسط سیستم ایمنی بدن و درمان را با مشکل مواجه کند.
علائم:
توضیحات عمومي:
اگر یک پرنده با مشکل تنفسی به کلینیک ارجاع داده میشود حتما به صاحب پرنده اخطار دهید که پرنده در حین معاینه و جابجایی در دست ممکن است تلف شود و در صورت امکان در فواصل بین معاینه و تست های تشخیصی پرنده را در اتاقک اکسیژن قرار دهید.
یافته های حاصل اخذ تاریخچه:
صاحب پرنده ممکن است علائم خفیف تا شدید شامل بیحالی عمومی(لتارژی٬افسردگی٬بی اشتهایی٬از دست دادن وزن٬پف کردن و کز کردن در کف قفس٬عدم تحمل فعالیت فیزیکی٬تغییر صدا(اگر عارضه تا سیرنکس و یا قسمت های تحتانی نای پیش رفته باشد) و سرفه میباشد.
یافته های معاینه بالینی
نرخ فعالیت های تنفسی قبل از معاینه و دستکاری پرنده باید سنجیده شود.مانند وجود یا عدم وجود( Tail bobingحرکت دم جهت تلاش در تنفس) حرکات ناگهانی یا دم های عمیق٬تنفس با دهان باز٬کشیدگی گردن.
اگر پرنده دیسپنه دارد قبل از معاینه حتما پرنده را در قفس اکسیژن برای ۵ تا ۱۰ دقیقه قرار دهید و اگر حین معاینه دیسپنه پرنده شدت گرفت دوباره آن را در قفس اکسیژن قرار دهید و بعد معاینه را ادامه دهید.
توجه داشته باشید که پرندگان دچار دبسپنه را به صورت Up right معاینه کنید خصوصا اگر دچار اتساع شکم است.
عوامل
عفونی
باکتری:
ممکن است توسط استنشاق یا توسط خون جدایه های گرم منفی و گرم مثبت مانند استرپتوکوکوس ها٬استافیلوکوکوس ها و عوامل انحصاری مانند Nocardia ,Chlamydia psittaci, enavens)Mycobacterium (avium, g
Mycoplasma
قارچی:
پاتوژن های قارچی شامل آسپرژیلوس ها٬پنی سلیوم ها٬تریکوسپرون ها٬و گونه ی Cryptococcal sinusitis میباشد
ویروسی:
عوامل ویروسی همچون پولیوماویروس٬هرپس ویروس٬ویروس آبله٬پارامیکسوویروس در بروز پنومونی دخیل میباشند
انگلی:
که شامل گونه های سارکوسیست و به صورت انحصاری Sternostoma tracheolum (جرب اختصاصی دستگاه تنفس قناری و فنچ) هستند.
غیرعفونی:
آسپیره شدن(خصوصا پرندگانی که تغذیه دستی میشوند)
سموم استنشاقی مانند PTFE که حاصل سوختن تفلون های پوشیده شده از پلی تترافلورواتیلن هستند.
اسپری های رنگ و حتی عطر٬دود حاصله از سیگار٬دود حاصل از احتراق چوب و…
که گاها باعث مرگ سریع و آنی میشوند و اگر پرنده زنده بماند ممکن است علائم و نشانه هایی از پنومونی نشان دهد.
عوامل خطر:
سؤ تغذیه:پرندگانی که به علت عدم تغدیه صحیح دچار کمبود ویتامین A هستند
تغذیه دستی(به طور مثال در پرندگان بیمار و یا جوجه ها)
بیماری های سیستماتیک که باعث ساپرس ایمنی شوند
نگهداری نادرست
استرس
تشخیص تفریقی
عفونت دستگاه تنفس فوقانی(شامل مجاری بینی٬التهاب زبان و درگیری های نای) که توسط معاینه بالینی توانایی افتراق دارند.
نارسایی های قلبی که با کمک یافته های بالینی همراه با سونوگرافی و رادیوگراف قابل تفکیک هستند.
ازدیاد حساسیت ریوی که بیشتر در ماکائو هایی که غالبا در محیط غبار آلود زندگی میکنند دیده میشود که توسط تاریخچه صحیح و هماتوکریت و پلی سیتمی اتفاق افتاده قابل تشخیص و تمایز خواهد بود.
نئوپلازی های ریوی که با کمک CBC و بایوپسی قابل تمایز خواهند بود.
تروما که از تاریخچه میتوان به تشخیص آن رسید.

هرگونه اتساع ناحیه شکمی که باعث فشار بر کیسه های هوایی شود که توسط معاینه بالینی و رادیوگراف قابل تشخیص است.

آزمایشات بیوشیمیایی خون,آزمایش ادرار CBC:
CBC لوکوسیتوز ممکن است اتفاق بیفتد(در صورتی که عفونت در کیسه های هوایی لوکالیزه شده باشد و یا پارانشیم ریه درگیر شده باشد) ولی به طور کل لوکوگرام بسیار به عامل مسبب بیماری مرتبط است.
عفونت های باکتریایی بیشتر باعث هتروفیلی با یا بدون انحراف به چپ میشوند٬عفونت های قارچی و کلامیدیا
و حتی مایکوپلاسما باعث مونوسیتوز ميشوند.
همچنين انمي متعاقب بيماري های مزمن و طولانی مدت قابل انتظار است.
بیوشیمی خون:

کراتین کیناز ممکن است در طی درگیری عضلات اطراف نواحی تنسفی بالا برود.
باقی تست های آزمایشگاهی هم مانند EPH,تست های تشخیصی مولکولار,کشت باکتری و قارچی,سلولی پس از لاواژ و شستشوی دستگاه تنفس با توجه به تشخیص دامپزشک ممکن است استفاده شود.